Sahadaki Uygulamaların Yapılarda Yangın Risklerine Etkileri

Göktuğ KIZILBOĞA

Yangın Mühendisi

Efectis Era Avrasya

Yapılan uygulamaların ne kadar güvenli olup olmadığını anlamak için kendinize aşağıdaki soruları sormalısınız;

• Yaşamakta olduğum veya sorumlu olduğum yapıdaki ürünler neye göre uygulandı?
• Yalnızca ürünler değil, ürünlerin montaj yöntemi de ilgili standarda uygun mu?
• Uygulama yapan kişilerin ellerindeki kılavuzlar neye göre hazırlandı?
• Uygulamaların çalışabilirliği bina sahibi tarafından periyodik olarak kontrol ediliyor mu?

Mimar ve mühendisler tarafından ofis ortamında gerçekleştirilen tasarımlar ve hesaplamalar kadar saha ekipleri tarafından gerçekleştirilecek montaj ve uygulamalar da yapılarda sağlanması gereken yangın güvenliğini büyük ölçüde etkilemektedir. 

Sahadaki hatalı uygulamalar, hem malzemeden veya ekipmandan beklenen yangın performansının sağlanamamasında hem de doğru şekilde tasarlanmış projelerin yetersiz kalmasında rol oynamaktadır.

Saha kontrolleri belirli periyodlarla, saha imalatlarının ilerleyişi göz önünde bulundurularak gerçekleştirilir. İmalatların, yönetmelik ve standartlara uygun ilerleyip ilerlemediğini teyit edebilmek amacıyla yapılan kontrollerde, mimari ve elektromekanik malzeme ve sistemler incelenir. Böylece, çalışmalar tamamlanmadan belirlenen uygunsuzluklara kolayca müdahale edilebilir ve mahale uygun çözümler sunulabilir.

Efectis Era Avrasya, sahada kullanılan yapı malzemelerini, yangın tesisatını (yangın pompası, kontrol vanaları, su deposu, yangın zonları vb.), yangın söndürme sistemlerini (sprinkler sistemi, köpüklü sistem, gazlı söndürme sistemi vb.) , duman tahliye sistemlerini, acil durum aydınlatma sistemlerini, yangın algılama ve uyarı sistemlerini (yangın algılama paneli, detektörler, butonlar vb.) ve daha pek çok gereklilikleri yangın güvenlik kuralları çerçevesinde boyut, standartlara uygunluk, hidrolik hesap, ekipman yerleşimi, sistem çalışırlığı, test raporuna uygunluk gibi açılardan kontrol eder, gördüğü eksiklik ve uygunsuzlukları raporlayarak gerekli önerilerde bulunur.

Güncel yangın yönetmeliğimizin birçok maddesinde periyodik kontrol, test ve bakımlar kanuni olarak zorunlu tutulmaktadır. Yapıda yaşayan veya yapıdan sorumlu olan sizlerin üzerinizdeki yükü azaltabilmek ve uygulamaların daha doğru şekilde icra edilebilmesi adına, yangın güvenliği konularında profesyonelleşmiş ve bu alanda tecrübe kazanmış yangın mühendisleriyle çalışmanız önerilmektedir.

Montaj Muayenesinin Önemi

Yapılarda çokça rastlanan ve yangın performansı aranması gereken yangın damperi, yangın kapısı, cephe sistemi, duman tahliye fanı, pasif yangın yalıtım vb. gibi uygulamaların, yangın dayanım testindeki montaj usullerine, testteki uygulamayla sahadaki uygulamanın birebir örtüşüp örtüşmediği, (varsa) montaj farklılıklarının, ürünün yangın performansı üzerindeki etkileri, konusunda uzman yangın mühendisleri tarafından değerlendirilmelidir.

Yönetmelikte yangın performansı aranan malzemelerin veya sistemlerin, ilgili ürün ve test standartlarına göre test ve belgelendirme süreçlerinin üretici tarafından tamamlanması şarttır. Ürüne özel olarak yayınlanan yangın dayanım test raporunda montaj yöntemine göre ürünün nasıl bir performans sergilediği kanıtlanmaktadır. Saha uygulamalarında da yine benzer performansı sergileyebilmesi için, testteki montaj usulünün sahada birebir uygulanması gereklidir. Aksi takdirde sahadaki uygulamanın, yönetmeliğin talebini ne ölçüde karşılandığı bilinememektedir.

Konuyu daha anlaşılabilir kılmak adına kısa bir örnek vermek gerekir ise, yangın kapıları ve pasif yangın yalıtım uygulamalarının test raporuna göre yapılmamaktadır.

Pasif yangın yalıtım uygulamaları çoğunlukla, şantiye ortamında üreticinin sahip olduğu test raporuna göre değil, bayi/distribütör firma personelinin kişisel uygulama tercihine göre veya o ana kadar farklı şantiyelerde tatbik ettikleri genel uygulama usullerine göre şekillendirildiği görülmektedir. Bu durumda yetkin yangın mühendisinin uygulamaya müdahale etmesiyle beraber yanlış uygulamaların önüne geçilebilmektedir. 

Mimari yapının güvenli hale geldiğinden emin olduktan sonra aktif söndürme sistemleri açısından montaj kontrollerine bakacak olursak; montaj firması tarafından herhangi bir katta ters bağlanmış bir akış anahtarından, pompa dairesinde yanlış konumlandırılan veya yanlış kurulan bir kontrol vanasından veya alarm vanasından, yanlış ölçülendirilen bir test hattından beklenen sonuçlar alınamayacak, sistem takibi yapılamayacaktır.

Efectis Era Avrasya farklı kapsamda saha kontrolleri gerçekleştirmektedir.

• Projelendirilen mimari yapının, mimari yangın güvenliğini ilgilendiren konularının sahada kontrolü
• Yangın merdiven çekirdeklerinin konumunun doğrulanması, yangın merdiveni ve güvenlik hollerinin boyut kontrolleri, kaçış yollarının değerlendirilmesi
• Yangın kompartımantasyon için oluşturulan duvar sisteminin imalatlarının yerinde kontrolü
• Yangın kapısı, şaft kapakları, yangın veya duman damperi imalatlarının yerinde kontrolü
• Pasif yangın yalıtım ürünlerinin (harç, mastik, panel, yastık vb.) uygulama yöntemlerinin uygunluk kontrolü
• Seçilen yapı malzemesi ve yapı elemanlarının (kaplama, boya, cephe sistemlerinin vs.) montaj yöntemlerinin kontrolü
• Projelendirilen elektrik ve mekanik yangın tesisatlarının sahada yapılan uygulamalarla karşılaştırılması
• Yangın algılama ve söndürme sistemlerinde kullanılan ürünlerin (dedektör, ihbar butonu, siren, flaşör, sprinkler başlığı, yangın dolabı, hidrant vs.) sahada tatbikinin gözlenmesi
• Yangın algılama paneli, tekrarlayıcı panel, jeneratör vb. ekipmanların yerleşim kontrolü
• Söndürme sistemleri ekipmanların yerleşim kontrolü
• Pompa dairesine yerleştirilecek ekipmanların (pompa grubu, vana, borulama, sismik askılama vs.) projesine uygunluğunun kontrolü
• Acil durum yönlendirme işaretlerinin yerleşimleri
• Basınçlandırma, duman tahliye sistemi ekipmanlarının yerleşimleri ve uygunlukları
• Proje özelinde ihtiyaç duyulan farklı kapsamda saha kontrolleri