Enerjide Milli Yatırım Hamlesi

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, milli enerji teknolojilerinin geliştirilmesi adına önemli Ar-Ge faaliyetleri yapıldığını belirterek, “Yerli ve milli jeneratör üretiminde artık seri üretime geçiyoruz.” dedi. Bakan Dönmez, Elektrik Üretim AŞ’nin düzenlediği “Hedef 2053: Termik Santrallerin Geleceği Çalıştayı”nda yaptığı konuşmada, geçen yıl meteorolojik dengesizlikler ve enerji piyasalarındaki sert dalgalanmaların fosil yakıtlara talebi artırdığına işaret etti.

Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve nükleer enerji yatırımlarının yanı sıra mevcut santrallerin daha az emisyonla üretim yapması için gereken temiz enerji yatırımlarının devam ettiğini anlatan Dönmez sözlerine şöyle devam etti : “Dışa bağımlılığın azaltılması açısından yerli kaynaklar kritik öneme sahip. Yerli kaynaklarla üretim yapan santrallerimiz bizim adeta güvenlik sigortamız. Jeopolitik gerilimlerin sürekli arttığı, ekonomik çalkantıların sürdüğü bir ortamda kendi öz kaynaklarımızı daha fazla kullanmak zorundayız. Termik santrallere bakış açımız da enerji arz güvenliğiyle yakından alakalı.” değerlendirmesinde bulundu.

Bakan Dönmez, yerli kömür santrallerine filtre takılmasını öngören kanunun kabul edilmesinin ardından, gerekli izleme ve takip için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığıyla birlikte hareket ettiklerini anımsatarak, “Bu süreçte belirlenen 13 termik santralimize gerekli çevre yatırımlarını yapmaları için süre tanıdık. Bugün geldiğimiz noktada söz konusu santrallerin üniteleri ve bacaları mevzuatta belirlenen şartlara uygun hale getirildi. Çayırhan’da yürütülen Kömür Gazlaştırma ve Hidrojen Üretimi Ar-Ge’si temiz kömür teknolojilerinin geliştirilmesi adına güzel bir örnek. Orta Doğu Teknik Üniversitesi ile iş birliği yaparak 10 megavat Termal Isı Girdili Kömür Gazlaştırma Tesisi Yapımı için proje çalışmalarına başladık. Tesis dört farklı prosesten oluşacak.” diye konuştu.

“Yakında ilk yerli türbin üretimine geçeceğiz”

Yerli ve milli enerji teknolojilerinin geliştirilmesi adına EÜAŞ’ın önemli Ar-Ge faaliyetleri yaptığına dikkati çeken Dönmez, şunları kaydetti: “Türkiye’nin ilk yerli ve milli jeneratör üretiminin müjdesini daha önce kamuoyuyla paylaşmıştık. Bugün bu konuda bir müjde daha paylaşmak istiyoruz. Yerli ve milli jeneratör üretiminde artık seri üretime geçiyoruz. Elektrik üretiminin diğer iki önemli aksamı türbin ve kontrol sistemlerinin yerlileştirilmesinde de önemli bir mesafe kat ettik. Türbin tasarımlarımızı bitirdik. Yakında ilk yerli türbin üretimine geçeceğiz. İlk yerli türbinimizi ve seri üretimden çıkaracağımız ilk yerli jeneratörümüzü Sakarya Nehri üzerinde bulunan Hasan Polatkan Hidroelektrik Santralimizde kullanacağız. Santrallerimizin kontrol sistemlerini Elektrik Otomasyon Sistemi adını verdiğimiz EOS projesiyle yerlileştirmiştik. 2022 içerisinde inşallah 20 santralimizde uygulamasını gerçekleştireceğiz. Hasan Polatkan HES de bunlardan biri olacak. Şu ana kadar 8 santralimizdeki uygulamayı tamamladık. Kalan 12 santralimize de inşallah yıl sonuna kadar otomasyon sistemlerini yerleştirmiş olacağız.” dedi.

Dönmez, maden alanında doğanın döngüsünü bozmadan, sorumlu bir üretim anlayışıyla adım attıklarını belirterek, “Madenler de bizim, çevre de. Bu kapsamda başlattığımız ‘Bir Enerji Bir Nefes’ projemizle son 5 yılda 2,7 milyon fidanı toprakla buluşturduk. Ancak ağaçlandırma işine sadece ağaç dikelim, alan yeşillensin gözüyle bakmıyoruz. İşletme sonrası maden sahalarımızı tarımsal üretime kazandırıyoruz. Zeytin, üzüm, kayısı, badem, ceviz ya da aromatik bitkiler gibi gelir getiren ürünlerle rehabilite edilen alanları yeniden üretime açıyoruz. Bizim bütün gayretimiz yerli kaynaklarımızı milletimizin hizmetine sunmak.” ifadelerini kullandı.

Çalıştayda konuşan EÜAŞ Genel Müdürü Dr. İzzet Alagöz gerçekleştirilen çalıştayın önemine değinerek “Burada bazı katılımcıların uğruna hayatlarını verdikleri çalışmalar konuşulacak. Çalıştayın enerji sektörüne ciddi faydalar sağlayacağına inanıyorum” dedi. Karbon emisyonunu düşürme konusundaki çalışmalara değinen Alagöz, “Bugünkü en önemli konulardan biri de bu. Emisyonları nasıl daha da düşürebiliriz, bunu konuşacağız. EÜAŞ olarak 14 üniversite ile birlikte enerji sektörünün ihtiyaçları üzerine çalışmalar yapıyoruz. Hem teknolojiler geliştiriyor hem de insan yetiştiriyoruz” diye konuştu.

Emisyon Değeri Sıfır Olan Santraller Üretebileceğiz

“Bacasız Termik Santral” konusundaki çalışmalara değinen Genel Müdür Alagöz, “Yurtdışında kalori değeri yüksek kömür santraller için uygulanmakta olan bu projeyi EÜAŞ olarak biz kendi kömür yapımıza uygun santraller için uyarladık. Artık emisyon değeri sıfır olan termik santraller üretebileceğiz. Biz sadece elektrik üretmiyor aynı zamanda teknolojik olarak da ülkenin gelişimine katkıda bulunuyoruz. Bu çalıştayla da yapmış olduğumuz çalışmaları taçlandırmak istiyoruz.” şeklinde konuştu.

Jeneratör Fabrikası Açıyoruz

EÜAŞ’ın Kamu adına devletin santrallerini yönettiğini ifade eden Genel Müdür Alagöz, şöyle devam etti: “Şu an 62 santral işletiyoruz. Elektrik üretimi ana hedefimiz. Ülkenin enerji tüketiminin önemli bir bölümünü biz üretiyoruz. Sadece elektrik üretmiyoruz, aynı zamanda yerli üretim konusunda ülkenin kapasitesini artırmaya çalışıyoruz. Yerli türbinin tasarımını tamamladık ve bu yıl sonunda sahaya iniyor. Jeneratör konusunda da şu an kendi ürettiğimiz 4. jeneratörü üretiyoruz. Hatta sadece üretmiyoruz bu jeneratörlerde yüzde 20’lik verimlilik artışı da sağladık. Bu yıl sonuna doğru jeneratör fabrikasını da açıp daha seri şekilde jeneratör üreteceğiz. Yerli imkanlarla geliştirdiğimiz santral kontrol ve otomasyon sistemleri noktasında da bugün 20. santralimizde kurulum yapıyoruz.” dedi.

7 Bin 960 Megavatlık Güneş Paneli Üretimiyle Avrupa’da Birinci, Dünyada Dördüncü Sıradayız

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, kaynağın yerli, teknolojinin ithal olduğu yerde enerji bağımsızlığının olamayacağını belirterek, “Güneş enerjisinde yüzde 75, rüzgar ve biyokütle enerjisinde yüzde 65, jeotermal enerjide ise yüzde 55 oranında yerli teknoloji üretimine sahibiz.” dedi.

Kocaeli’nin Gebze ilçesindeki Bilişim Vadisi’nde düzenlenen MMG-EURITECH Avrasya Ar-Ge, İnovasyon & Teknoloji Zirve ve Sergisi’ne katılan Bakan Dönmez, burada yaptığı konuşmada hem sektör temsilcileri hem de üniversiteli gençleri bir arada görmenin kendilerini mutlu ettiğini dile getirdi.

Bu tür organizasyonların nitelikli insan kaynağının planlanması ve karşılanması adına önemli fırsatlar sunduğuna değinen Dönmez, kalıpların dışında olmayı gerektiren Ar-Ge’nin hem kendi sınırlarını hem de başkalarının sınırlarını zorlamak olduğunu anlattı.

Bakan Dönmez, Ar-Ge’nin insana verdiği haz ve cesarete ilişkin örnekler vererek, “Edison’un elektriği bininci denemesinde bulduğu söylenir. Elektriği bulduktan sonra demiş ki ‘Ben 999 defa bu işin nasıl olmayacağını tecrübe ettim’. Asla bırakmamış. Pes etmemiş. Tamam, buraya kadar dememiş. Hata yapmaktan çekinmemiş. Israrla ve sabırla fikrinin peşinden gitmiş.” diye konuştu.

“Ar-Ge sizi diğerlerinden ayıran en önemli unsur”

Ar-Ge çalışmalarının ilk dönemlere göre daha kurumsal niteliğe büründüğüne dikkati çeken Dönmez, “Şirketlerimiz Ar-Ge’nin kendilerine neler katacağını, işlerine nasıl bir katma değer sağlayacağını anladı. En önemlisi de Ar-Ge’ye harcanan paraların lüzumsuz ve israf olmaktan ziyade artık gereklilik, zorunluluk olduğu anlaşıldı çünkü Ar-Ge sizi diğerlerinden ayıran en önemli unsur.” değerlendirmesinde bulundu.

Dönmez, enerji sektöründe ise anlatılacak çok özgün ve yeni bir hikayenin olduğuna işaret ederek şunları kaydetti: “Yenilenebilir enerji son dönemde enerji teknolojilerinin yerlileştirilmesi adına en fazla adım attığımız sektörlerden biri oldu. Bugün güneş enerjisinde yüzde 75, rüzgar ve biyokütle enerjisinde yüzde 65, jeotermal enerjide ise yüzde 55 oranında yerli teknoloji üretimine sahibiz. Avrupa ve Orta Doğu’nun ilk ve tek entegre güneş fabrikası bugün Türkiye’de tam kapasite faaliyet gösteriyor. Organize sanayi bölgelerimizde son yıllarda güneş enerjisi paneli ve ekipmanlarını üreten fabrikalarımızın sayısı çoğalıyor. Bugün, 7 bin 960 megavatlık güneş paneli üretimiyle Avrupa’da birinci, dünyada dördüncü sıradayız. Hedefimiz inşallah dünyada ilk üçe girmek. Sektörümüzün altyapısı, dinamizmi buna müsait. İnşallah bu hedefimize de en kısa sürede ulaşacağız.”

Güneş enerjisinde sadece teknoloji üretimi gerçekleştirmediklerini aktaran Dönmez, birçok şirketin yurt dışına güneş enerjisi yatırımlarıyla ilgili danışmanlık hizmeti verdiğini anımsattı.

Bakan Dönmez, bu gelişmelerin 8 yıl gibi kısa sürede gerçekleştiğini dile getirerek, “Bir diğer alanımız da rüzgar enerjisi. Rüzgar enerjisi güneş enerjisine göre daha sofistike, daha komplike bir teknolojiyi içeriyor. Rüzgar enerjisinin kritik parçaları olan rotor kanadı, türbin kulesi, bağlantı elemanları ve jeneratör parçaları gibi pek çok ekipman bugün yerli imkanlarla üretiliyor. Firmalarımız üretimlerinin önemli bir kısmını yurt dışına ihraç ediyor. Güneş ve rüzgar enerjisi teknolojilerini üreten bazı sanayicilerimiz bu sene için siparişlerini kapatmışlar. Şimdi üretim kapasitelerini artırmak için büyük çaba gösteriyorlar.” şeklinde konuştu.

Jeotermal ve biyokütlede yerli teknoloji üretimi sayesinde bu tür yatırımların daha fizibıl hale geldiğine işaret eden Dönmez, jeotermal enerji üretimi için gereken gaz türbinini oluşturan egzoz, yağlama, bazı kontrol sistemleri, buhar enjektörü, jeneratör ve güç elektroniği aksamının Türkiye’de üretildiğini bildirdi.

“Madencilikte teknolojinin yerlileştirilmesi en büyük hedeflerimizden”

Bakan Dönmez, yenilenebilir enerjide en büyük yükü çeken HES’lerde de çok önemli Ar-Ge projelerine imza attıklarını vurgulayarak, “HES’lerdeki elektrik üretiminin en kritik ve en teknolojik parçaları olan jeneratör, türbin ve otomasyon sistemini artık yerli ve milli imkanlarla üretiyoruz. Hatta seri üretim aşamasına geldik. İnşallah yakın zamanda Ankara’da bulunan Hasan Polatkan HES’e kuracağımız yerli otomasyon sistemi, jeneratör ve türbinle sadece kaynağın değil, teknolojinin de bize ait olduğu yeni dönemin kapılarını aralayacağız. Gittiğimiz her yerde bir motto halinde şu hususun altını hep çiziyorum; kaynak bizimse teknoloji de bizim olmalı. Kaynağın yerli, teknolojinin ithal olduğu yerde enerji bağımsızlığından söz edemeyiz.” ifadesini kullandı.

“Sadece enerji alanında değil madencilikte de teknolojinin yerlileştirilmesi en büyük hedeflerimizden biri.” diyen Dönmez, şöyle devam etti: “Yaklaşık 4 yıl önce yeni bir madencilik stratejisi hazırladık. Stratejimizin özüne de katma değerli uç ürün üretimini koyduk. Dedik ki madenlerimizi sadece ham madde olarak ihraç etmeyeceğiz. Burada işleyeceğiz, ara ürün, uç ürün haline getireceğiz, ondan sonra ihraç edeceğiz. Bir madeni ham madde olarak ihraç ederseniz 1, uç ürün olarak ihraç ederseniz 24 kat kazanıyorsunuz. Bunun için gereken tek bir şey var. O da gerekli teknolojik altyapıyı kurmak. Son zamanlarda maden ihalelerimize uç ürün odaklı tesis kurma şartıyla çıkıyoruz. Yani yatırımcıya diyoruz ki sahayı al, madeni çıkar, daha sonra çıkardığın bu madeni kuracağın tesiste işle. Uç ürün haline getir ve o şekilde ihraç et. Bugüne kadar uç ürün odaklı altın, gümüş, demir-pelet, bakır, alüminyum, çinko gibi entegre izabe tesislerini devreye aldık. Uç ürün odaklı en önemli tesislerimizden biri bor karbür tesisimizi de inşallah bu yılın sonunda devreye alacağız. Bor karbür özellikle savunma sanayimiz için son derece kritik madde. Daha önce bunun tamamını ithal ediyorduk, artık önümüzdeki yıldan itibaren iç piyasadaki talebi karşılayacak üretim kapasitesini devreye almış olacağız.”

“Türkiye’nin lityum ihtiyacının yarısını karşılayacak”

Dönmez, yıl sonunda borla ilgili de dört yeni tesisin temelini atacaklarını ifade ederek, “Bunlardan biri ferrobor tesisimiz, diğeri nadir toprak elementleri tesisimiz, diğer ikisi de lityum tesisimiz olacak inşallah. Eskişehir Kırka’da sıvı bor atıklarından ürettiğimiz lityum karbonat bütün testleri başarıyla geçti. Pilot tesiste üretim optimizasyonunu yaptık. İnşallah yıllık 600 ton üretim yapacak iki yeni fabrikamızın temelini bu yıl içerisinde atmayı planlıyoruz. Burada yapacağımız üretim, Türkiye’nin lityum ihtiyacının yarısını karşılayacak.” dedi.

Bakanlık bünyesinde yürütülen teknoloji geliştirme ve Ar-Ge faaliyetlerini Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) adı altında tek çatıda topladıklarını anımsatan Dönmez, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Burada temiz enerji, nükleer ve tabii kaynaklara yönelik çalışmalar etkin bir şekilde yürütülüyor. Bugüne kadar hidrojen teknolojilerinin geliştirilmesi, nükleer pil, yerli araştırma reaktörü, nükleer tıp, nadir toprak elementlerinin zenginleştirilmesi ve saflaştırılması, yerli kalıcı mıknatıs üretimi ve bor cevheriyle ilgili Ar-Ge faaliyetleri yürütülüyor.

Bazılarında prototip üretimine de geçtik. Bazı ürünlerimiz ticarileşti ki bizim asıl hedefimiz, Ar-Ge’yi yap rafa kaldır değil, bu ürünleri ticarileştirip insanımızın hizmetine sunmamız lazım. Bazılarında ise tasarım ve laboratuvar aşamasındayız. TENMAK önümüzdeki dönemde hem yerli ve milli teknolojilerin geliştirilmesinde hem de Ar-Ge kültürüne sahip nitelikli insan kaynağının da yetiştirilmesinde daha fazla misyon üstlenecek.” dedi.

Türkiye’de Kömür yakan Termik Santraller*

Santral	Kapasite	Enerji Üretimi (Şebekeye) 2021	2020	2019	Sahibi	Enerji Kaynağı
18 Mart Çan Termik Santrali	320	2041	515	2134	Elektrik Üretim Anonim Şirketi	Linyit
Adapazarı Şeker Fabrikası Elektrik Santrali	10	64	15	13	Yıldız Holding
Afşin-Elbistan A Termik Santrali	1355	3710	1717	1899	Çelikler Holding	Kışlaköy Kömür Sahası Linyit
Afşin-Elbistan B Termik Santrali	1440	1201	2378	2773	Elektrik Üretim Anonim Şirketi	Linyit
Aksa Göynuk Termik Santrali	270	2115	2061	1964	Kazancı Holding[18]	Linyit
Alkim Afyon	3	5	13	16	Alkim Alkali Kimya A.Ş.	Linyit
Alkim Alkali Kimya A.Ş. Bolluk Tesisi	1	3	3	2	Alkim Alkali Kimya A.Ş.
Amasya Şeker Fabrikası Termik Santrali	8	0	0	0		Linyit
Atlas Termik Santrali	1200	7966	8583	8502	Diler Holding	Antrasit
Aynes Süt Fabrikası Kojenerasyon Tesisi	6	15	6	9	Aynes Gıda Sanayi Ticaret A.Ş.
Bandırma Boraks	36	63	41	53	Etibank
Bekirli Termik Santrali	1200	7208	8544	8658	İçdaş	Bitümlü Kömür
Beypazarı Eti-Soda Kojenerasyon Santralı	28	89	83	94	Eti Soda
Cenal Termik Enerji Santrali	1320	9774	10221	9167	Cengiz Holding Alarko Holding	Bitümlü Kömür
Kahramanmaraş Kağıt San.	16	81	79	73	Kahramanmaraş Kağıt Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi	Bitümlü Kömür
Kangal Termik Santrali	457	2530	1881	2588	Konya Şeker Anadolu Birlik Holding	Linyit
Kardemir Termik Santrali	78	604	587	546	Kardemir Karabük Demir Çelik Sanayi Ve Ticaret A.Ş.	Bitümlü Kömür
Kemerköy Termik Santrali	653	3518	3504	4128	Limak Holding Ic Holding	Linyit
Kipaş Kağıt San. İşl. A.Ş.	8	57	57	1	Kipaş Holding	Bitümlü Kömür
Kütahya Şeker Fabrikası Termik Santrali	7	9	7	7	Torunlar Gıda A.Ş.
Küçüker Termik Kojen. Tesisi	5	32	32	34	Küçüker Tekstil
Lüleburgaz Kojenerasyon Enerji Santrali	50				Zorlu Holding
Med-Mar Sağlık	2	8	8	9	Med Mar Tuz San.Tic.A.S.
Orhaneli Termik Santrali	210	1294	1353	1570	Çelikler Holding	Linyit
Petlas Otoprodüktör Tesisi	6				Petlas
Polat Termik Santrali	51	229	147	132	Polatyol	Linyit
Seka Balıkesir İşletmesi Termik Santrali	80	255	258	57	Albayrak Medya Grubu	Bitümlü Kömür
Seydişehir Santrali	13	45	34	33	Eti Alüminyum A.Ş.
Seyitömer Termik Santrali	600	3769	1461	3968	Çelikler Holding	Linyit
Soma A Termik Santrali	44				Elektrik Üretim Anonim Şirketi	Linyit
Soma Kolin Termik Santrali	510	3236	3247	2527	Koloğlu Holding	Linyit
Soma Termik Santrali	660 990	4177	3866	5059	Konya Şeker[64] Anadolu Birlik Holding	Linyit
Susurluk Şeker Fabrikası Termik Santrali	10				Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.	Linyit
Tufanbeyli Termik Santrali	450	3449	3410	3283	Sabancı Holding E.On	Linyit
Tunçbilek Termik Santrali	365		2	760	Çelikler Holding	Linyit
Yatağan Termik Santrali	630	4071	3835	3764	Aydem Holding Aydem Enerji	Linyit
Yeniköy Termik Santrali	420	3278	3234	2997	Limak Holding Ic Holding	Linyit
Yozgat Şeker Fabrikaları Termik Santrali	6				Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.	Linyit Fuel Oil
Zetes 2 Termik Santrali	1230	6028	8767	8931	Eren Holding	Bitümlü Kömür
Zetes 3	1400	7377	9232	9212	Eren Holding	Bitümlü Kömür
Zonguldak Eren Termik Santral 1	160	721	533	1141	Eren Holding	Bitümlü Kömür
Çan-2 Termik Santrali	330	2000	1866	1524	Odaş Group	Linyit
Çatalağzı Termik Santrali	315	1219	1233	1494	Aydem Enerji	Bitümlü Kömür
Çaycuma Santrali	9				Ordu Yardımlaşma Kurumu
Çayırhan Sodyum Sülfat Tesisleri Kojenerasyon Projesi	3	12	10	9	Alkim Alkali Kimya A.Ş.
Çayırhan Termik Santrali	620	1935	2893	4312	Elektrik Üretim Anonim Şirketi	Linyit
Çolakoğlu-2 Termik Santrali	190	1189	1272	1191	Çolakoğlu Metalurji	Bitümlü Kömür Fuel Oil Petrol Koku
Çumra	24				Anadolu Birlik Holding
Çumra Termik Santrali	37	85	48	35	Anadolu Birlik Holding
İsken Sugözü Termik Santrali	1308	8121	9075	7110	Steag Ordu Yardımlaşma Kurumu	Bitümlü Kömür
İzdemir Termik Santrali	350	2423	2541	2484	İzdemir Enerji Elektrik Üretim A.Ş.	Bitümlü Kömür
İçdaş Çelik Enerji	405	2943	2799	3164	İçdaş	Bitümlü Kömür
Şırnak Silopi Termik Santrali	405	2373	2223	2324	Ciner Grubu	Asfaltit

*2021 verileri ile hazırlanmıştır…